Αρεσκόμαστε να θεωρούμε πως είμαστε ελεύθεροι στην ελεύθερη αγορά· πως κατανικούμε τις δυνάμεις της διαφήμισης και δεν χειραγωγούμεθα από τις δυνάμεις της αγοράς. Αλλά υπάρχουν ορισμένες νέες κοινωνικές τάσεις -σαν την αναγόρευση του «εργένη» σε καταναλωτή-υπόδειγμα- που μας θέτουν ενώπιον ορισμένων παραδοξοτήτων: αυτό που θεωρούσαμε ριζοσπαστικό -να μείνουμε εργένηδες- ίσως σήμερα να είναι αντιδραστικό.

Όπως μας προειδοποιούσε εδώ και πάνω από μία δεκαετίας ο κοινωνιολόγος Σίγκμουντ Μπάουμαν (Zygmunt Bauman), η μακρόχρονη σχέση, σαν την σταθερή δουλειά, απορρυθμίζεται τάχιστα και αντικαθίσταται από την βραχυχρόνια σχέση, τις πρόσκαιρες διευθετήσεις χωρίς προοπτική δέσμευσης. Είναι πια δύσκολο να είναι μαζί δύο άνθρωποι με πρόσκαιρες δουλειές χωρίς προοπτική επαγγελματικής σταθερότητας. Ο καπιταλισμός πλέον μας θέλει εργένηδες.

Τη δεκαετία του 1960, το να είναι κανείς εργένης θεωρείτοριζοσπαστική επιλογή, ένα είδος εξέγερσης κατά του αστικού καπιταλιστικού κομφορμισμού. Όπως λέει ο κοινωνιολόγος Ζαν-Κλοντ Κοφμάν (Jean-Claude Kaufmann) η στροφή από τον οικογενειακό στον μοναχικό τρόπο ζωής, ήταν μέρος της «ακατανίκητης επέλασης του ατομισμού». Αλλά αυτή η «απελευθέρωση» χάνει την λάμψη της αν την εντάξουμε στην προοπτική της επικράτησης του καταναλωτισμού.

Σήμερα το να καλούνται οι μάζες να ζουν μοναχικά είναι οικονομικά συμφέρον.

Σύμφωνα με μια έρευνα του Τζιάνγκουο Λιου (Jianguo Liu) του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, οι εργένηδες καταναλώνουν κατά κεφαλήν 38% περισσότερα αγαθά, 42% περισσότερες συσκευασίες, 55% περισσότερο ηλεκτρικό και 61% περισσότερο φυσικό αέριο σε σχέση με ένα νοικοκυριό τεσσάρων ατόμων.

Σύμφωνα με το «γραφείο πληθυσμιακών αναφορών», στις Ηνωμένες Πολιτείες τα μοναχικά άτομα ηλικίας 25-34 ετών πλέον ξεπερνούν τους παντρεμένους κατά 46%. Όσο για τα διαζύγια, είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά: κάθε διαλυμένο νοικοκυριό σημαίνει την αγορά δύο αυτοκινήτων, δύο πλυντηρίων, δύο τηλεοράσεων κ.ο.κ. Οι μέρες που η πυρηνική οικογένεια θεωρούνταν ιδεώδης καταναλωτική μονάδα, πέρασαν ανεπιστρεπτί.